اختیار اداری در اعطای تابعیت ایتالیا: مرز روشن میان ادغام اجتماعی و پیشینه کیفری
نویسنده: وکیل فابیو لوسربو
شورای دولتی – شعبه سوم – رأی شماره 5391/2025 – شماره پرونده: 2946/2023 – تاریخ صدور رأی: ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵
۱. مقدمه
رأی شماره 5391/2025 شورای دولتی بار دیگر با دقت و انسجام نظام‌مند، به مسئله تفسیر و اجرای ماهیت روند اعطای تابعیت ایتالیا از طریق تجنّس می‌پردازد؛ فرآیندی که در ماده ۹ قانون شماره ۹۱ مورخ ۵ فوریه ۱۹۹۲ پیش‌بینی شده است. در این رأی، تمرکز بر رابطه میان سوابق کیفری متقاضی و میزان ادغام اجتماعی او در جامعه ایتالیاست، آن هم در چارچوبی که اختیار اداری گسترده‌ای به مقام تصمیم‌گیرنده داده شده است.
۲. پرونده: واقعیت‌ها و رأی بدوی
شهروند مولداویایی معترض، رأی وزارت کشور را که با آن درخواست تابعیت ایتالیایی وی رد شده بود، در دادگاه اداری منطقه‌ای لاتزیو به چالش کشید. این رد درخواست مبتنی بر دو محکومیت کیفری بود:
-
محکومیت قطعی به دلیل مشارکت در تصرف غیرقانونی اموال غیرمنقول (ساختمان)؛
-
محکومیت در دادگاه بدوی بابت نگهداری پلاک‌های جعلی خودرو، که در مرحله تجدیدنظر به دلیل مرور زمان از بین رفته بود.
دادگاه اداری دعوی را رد کرد. متقاضی سپس درخواست تجدیدنظر به شورای دولتی ارائه داد و بر نقص در استدلال رأی و نادیده گرفتن شخصیت و روند ادغام اجتماعی خود تأکید کرد.
۳. اصل حقوقی تأییدشده: ماهیت ارفاقی تصمیم و حدود اختیار اداره
بر اساس رأی شماره ۵۳۹۱/۲۰۲۵، صادره در تاریخ ۲۰ ژوئن ۲۰۲۵، شورای دولتی تجدیدنظر را رد کرده و مشروعیت تصمیم وزارت کشور را تأیید می‌کند.
این رأی بر یک اصل تثبیت‌شده در رویه قضایی تکیه دارد: تابعیت ایتالیا از طریق تجنّس یک حق نیست، بلکه امتیازی اداری و ارفاقی است که مستلزم سنجش میان مصلحت عمومی و موقعیت فردی تبعه خارجی است.
چنین تصمیمی به عنوان "عمل حاکمیتی اداری عالی" تلقی می‌شود و براساس معیارهایی مانند موارد زیر ارزیابی می‌شود:
-
بی‌نقصی اخلاقی و رفتاری؛
-
ادغام در زندگی اقتصادی، خانوادگی و اجتماعی؛
-
انسجام اخلاقی و مدنی متقاضی.
۴. پیشینه کیفری: مانع مطلق یا معیار ارزیابی؟
هرچند در این پرونده تخلفات کیفری مشمول موانع قانونی صریح نبودند، شورای دولتی تصریح می‌کند که رفتارهای دارای بار کیفری می‌توانند به‌عنوان مانعی نسبی برای دریافت تابعیت عمل کنند، زیرا نشانه‌ای از فقدان ادغام اجتماعی کافی هستند.
رأی مذکور میان دو مقوله تمایز قائل می‌شود:
-
ارزیابی کیفری از سوی دادگاه جزایی درباره خطرناک بودن فرد؛
-
و ارزیابی اداری درباره شایستگی و توانایی فرد برای ادغام در جامعه ملی.
در نتیجه، اختیار اداره نه تنها شامل تحلیل احکام قضایی، بلکه ارزیابی کلی از شخصیت و رفتار متقاضی نیز می‌شود؛ از جمله عدم ارائه به‌موقع درخواست بازپروری (ریابیلیتاچیونه).
۵. زمان ارزیابی و بار اقدام بر دوش متقاضی
شورای دولتی تأکید می‌کند که مشروعیت یک تصمیم اداری باید بر اساس زمان صدور آن ارزیابی شود.
وقایع پس از تصمیم، از جمله درخواست بازپروری، تأثیری در مشروعیت تصمیم ندارند و تنها می‌توانند مبنایی برای درخواست جدید تابعیت باشند.
بنابراین، این وظیفه تبعه خارجی است که به جای ادامه دادن روند قضایی طولانی، با استناد به شرایط جدید، روند اداری جدیدی را آغاز کند (رجوع شود به: شورای دولتی، شعبه سوم، ۱۶ نوامبر ۲۰۲۰، رأی شماره 7036؛ دادگاه عالی اداری منطقه‌ای – سیسیل، ۱۱ ژوئیه ۲۰۲۲، رأی شماره 814).
۶. نتیجه‌گیری
رأی شورای دولتی به شماره 5391/2025 تأیید دوباره‌ای است بر این واقعیت که اعطای تابعیت ایتالیا از طریق تجنّس، اختیاری است و مشروط به ارائه اثبات کامل و به‌روز از ادغام در جامعه ایتالیایی.
سوابق کیفری، حتی اگر به صورت خودکار مانع قانونی نباشند، می‌توانند بر اساس ارزیابی منطقی، متناسب و مستدل، باعث رد درخواست تابعیت شوند.
_page-0001.jpg)
_page-0002.jpg)
