دو چهرهٔ مهاجرت: کسانی که مرتکب جرم می‌شوند و کسانی که ادغام می‌شوند. پروندهٔ اسامه و نیاز به یک الگوی جدید
نوشتهٔ: وکیل فابیو لوشربو
وکیل متخصص در حقوق مهاجرت
لابی‌گر ثبت‌شده در حوزهٔ مهاجرت و پناهندگی در سامانهٔ شفافیت اتحادیهٔ اروپا – شمارهٔ ثبت: 280782895721-36
در روزهای اخیر، وزیر کشور ایتالیا، ماتئو پیانتدوزی، با قاطعیت اعلام کرد که دو تبعهٔ خارجی که به جرم قاچاق مواد مخدر محکوم شده بودند، پس از پایان دوران محکومیت‌شان اخراج و به کشور مبدأ خود بازگردانده شدند. اقدامی عملی برای تقویت این اصل که:
کسی که مرتکب جرم می‌شود و حق اقامت ندارد، باید بازگردانده شود.
«تلاش برای بازگرداندن افراد خطرناکی که به‌طور غیرقانونی در کشور ما حضور دارند ادامه دارد.» — از بیانیهٔ منتشرشده توسط وزیر در پلتفرم X
در پاسخ به این اعلام، مایلم نکته‌ای اساسی را برجسته کنم:
اخراج کسانی که قوانین را نادیده می‌گیرند، احترام به کسانی است که به‌درستی در تلاش برای ادغام در جامعه هستند.
این، نوعی حمایت از بسیاری از مهاجرانی است که به قوانین احترام می‌گذارند، کار می‌کنند و در بهبود جامعه سهیم هستند.
یکی از این افراد، عباسه اسامه بود، جوانی ۲۲ ساله که در سانحه‌ای تلخ در شهر پادوا، هنگام بازگشت از محل کار، جان خود را از دست داد.
اسامه شغلی پایدار پیدا کرده بود، حق بیمه‌ها را منظم پرداخت می‌کرد، در محل اقامتی رسمی زندگی می‌کرد و توافق‌نامهٔ ادغام را امضا کرده بود؛
توافقی رسمی با دولت ایتالیا مبنی بر یادگیری زبان، رعایت قوانین، انجام وظایف مالیاتی و مشارکت در پیشرفت جامعهٔ میزبان.
قوهٔ قضاییه بررسی خواهد کرد که چه کسی مسئول این سانحه بوده است.
امید است که این حادثه ناشی از بهره‌کشی کاری نبوده باشد، اما در هر صورت، بررسی این مسئله نیز وظیفهٔ دستگاه قضایی است، چراکه متأسفانه بسیاری از مهاجران در حوزه‌هایی اشتغال دارند که شرایط کاری طاقت‌فرسا، جابه‌جایی‌های خطرناک و حداقل حمایت را به همراه دارد.
این حادثه توسط رسانه‌های محلی پوشش داده شد. خبر مرگ دردناک اسامه هنگام بازگشت از محل کار در لینک زیر منتشر شده است:
https://www.vicenzatoday.it/cronaca/correzzola-schianto-facchino-morto-19-marzo-2025.html
شایان ذکر است که در دادگاه ونیز، پرونده‌ای در حال بررسی بود که در آن درخواست اعطای «حمایت ویژه» برای اسامه ارائه شده بود.
در آن پرونده، نوشته بودم که اسامه «فرآیند واقعی ادغام اقتصادی در ایتالیا را آغاز کرده است، که این امر از طریق قراردادهای رسمی کاری و تثبیت تدریجی او در بازار کار مشهود است».
تأکید کرده بودم که بازگرداندن او منجر به «قطع ناگهانی مسیر ادغام، از بین رفتن فرصت‌های شغلی به‌دست‌آمده در ایتالیا» و همچنین «فقدان هرگونه شبکهٔ حمایت اجتماعی در کشور مبدأ» خواهد شد.
و در پایان، نتیجه گرفته بودم که این موارد به معنای نقض حق بر زندگی خصوصی است که در مادهٔ ۸ کنوانسیون اروپایی حقوق بشر تضمین شده است.
دقیقاً برای افرادی مانند اسامه بود که من الگوی جدیدی را پیشنهاد دادم: ادغام یا بازمهاجرت (ReImmigrazione).
الگویی که ارزش قائل است برای کسانی که تلاش می‌کنند زندگی خود را در اینجا بسازند، و در عین حال بازگشت به کشور مبدأ را برای کسانی در نظر می‌گیرد که قوانین را رد کرده و راه جرم را در پیش گرفته‌اند.
الگویی که باید از طریق استفادهٔ گسترده از فرآیند «حمایت تکمیلی» اجرایی شود، فرآیندی که در مورد اسامه نتیجه‌بخش بود: زندگی، کار و مسیر او، گواهی زنده بر اثربخشی این ابزار هنگامی بود که به‌درستی به‌کار گرفته شود.
مرگ اسامه نباید به فراموشی سپرده شود.
باید به هشداری تبدیل شود، سنگ‌بنای تأکیدی بر لزوم یک مدل جدید – الگویی که دیگر صرفاً مبتنی بر اشتغال نباشد، بلکه فرآیندی کامل از ادغام را شامل شود؛ فرآیندی بر پایهٔ یادگیری زبان، رعایت قانون و مشارکت در زندگی مدنی.
تنها در این صورت است که پدیدهٔ "مهاجرت" می‌تواند قابل مدیریت و پایدار شود.
