وقتی والدین سالخورده نمیتوانند به فرزندانشان در ایتالیا ملحق شوند: رأی جدید قوانین را روشن میکند
یک تصمیم اخیر از سوی دادگاه رم بار دیگر توجهها را به یکی از حساسترین جنبههای نظام مهاجرتی ایتالیا جلب کرده است: پیوستن خانوادگی والدین سالخورده. این رأی که در تاریخ ۲۰ نوامبر ۲۰۲۵ و در پروندهٔ ثبتشده با شماره ۲۷۹۱۶ سال ۲۰۲۵ صادر شد، تأیید میکند که حضور فرزندان دیگر در کشور مبدأ همچنان عاملی تعیینکننده در ارزیابی درخواست ویزای پیوستن والدین است.
پرونده را یک شهروند مراکشی با مجوز اقامت بلندمدت اتحادیهٔ اروپا مطرح کرده بود. او از «دفتر واحد مهاجرت» در استان روویگو مجوز لازم برای آوردن هر دو والدش به ایتالیا را دریافت کرده بود. با این حال، و علیرغم صدور این مجوز، سفارت ایتالیا در مراکش درخواست ویزای مادر او را رد کرد و اعلام نمود که شرایط قانونی برآورده نشده است. سفارت به نکتهٔ مهمی اشاره کرد: مادر هشت فرزند داشت که تعدادی از آنها همچنان در مراکش زندگی میکردند.
متقاضی تلاش کرد با ارائهٔ گواهی تکفل خانوادگی که نشان میداد والدینش از نظر اقتصادی به او متکی هستند، این مخالفت را رفع کند. اما دادگاه این استدلال را نپذیرفت. در رأی خود، دادگاه توضیح داد که قانون مهاجرت ایتالیا میان دو وضعیت متفاوت ــ و جایگزین یکدیگر ــ تمایز قائل میشود: «والد تحت تکفل» و «والد بالای شصتوپنج سال». این تمایز صرفاً فنی نیست؛ بلکه تعیین میکند متقاضی باید چه نوع مدارکی ارائه کند.
برای «والد تحت تکفل»، نیاز مالی معیار اصلی است. اما برای والدینی که از سن شصتوپنج سال گذشتهاند، وابستگی اقتصادی دیگر ملاک نیست. آنچه اهمیت دارد این است که آیا سایر فرزندان ساکن در کشور مبدأ قادر ــ یا ناتوان ــ از ارائهٔ مراقبت هستند. به گفتهٔ دادگاه، این یک انتخاب آگاهانه از سوی قانونگذار است: سنّ بالا به معنای نیاز به مراقبت شخصی است، نه صرفاً حمایت مالی.
در این پرونده، متقاضی نتوانست ثابت کند که سایر فرزندان ساکن در مراکش بهدلیل مشکلات جدی و مستند پزشکی قادر به مراقبت از مادر خود نیستند. در غیاب چنین مدارکی، دادگاه نتیجه گرفت که سفارت مطابق قانون عمل کرده و رد درخواست ویزا موجه است. بنابراین اعتراض متقاضی رد شد.
این رأی تأییدکنندهٔ یک رویکرد ثابت حقوقی است: پیوستن خانوادگی والدین سالخورده نیازمند ارائهٔ مستندات دقیق و کافی است. متقاضیان باید نه تنها توانایی خود در حمایت مالی از والدینشان، بلکه ناتوانی سایر فرزندان در کشور مبدأ در بهعهدهگرفتن مسئولیت مراقبت را نیز اثبات کنند.
اگرچه رأی حاضر مربوط به یک پروندهٔ خاص است، پیام آن گستردهتر است. در شرایطی که ایتالیا میان حمایت قانون اساسی از وحدت خانواده و ضرورتهای مدیریت مهاجرت تعادل برقرار میکند، همچنان انتظار میرود مقامات کنسولی و دادگاهها در پروندههای مرتبط با والدین سالمند استاندارد سختگیرانهای از نظر اثباتی اعمال کنند.
Avv. Fabio Loscerbo
