عنوان:
اصلاح قانون تابعیت در سال ۲۰۲۵: دستورالعمل‌های اجرایی جدید برای شهرداری‌ها پس از تصویب قانون تبدیل
به قلم وکیل فابیو لوسربو
با صدور بخشنامه شماره ۲۶۱۸۵ مورخ ۲۸ مه ۲۰۲۵، اداره کل حقوق مدنی، تابعیت و اقلیت‌ها وابسته به وزارت کشور ایتالیا، نخستین دستورالعمل‌های اجرایی مرتبط با اصلاحات ناشی از قانون شماره ۷۴ مورخ ۲۳ مه ۲۰۲۵ را منتشر کرد. این قانون، فرمان قانون‌گذاری شماره ۳۶/۲۰۲۵ درباره «اقدامات فوری در زمینه تابعیت» را با تغییراتی به تصویب رسانده است. این اصلاحات هرچند ساختار کلی قانون ۹۱/۱۹۹۲ را حفظ کرده، اما نظام انتقال تابعیت از طریق خون (iure sanguinis) را دگرگون ساخته، محدودیت‌های تازه‌ای را وضع کرده و تدابیر انتقالی ویژه‌ای را پیش‌بینی می‌کند.
۱. پایان تابعیت خودکار برای متولدین خارج از ایتالیا از طریق نسب
ماده جدید ۳-مکرر قانون ۹۱/۱۹۹۲ تصریح می‌کند که هر فردی که در خارج از ایتالیا متولد شده و دارای تابعیت دیگری است، هیچ‌گاه تابعیت ایتالیایی کسب نکرده است، حتی اگر در گذشته شامل موارد انتقال خودکار تابعیت می‌شده است. این مقرره با اثر گذشته‌نگر اجرا می‌شود و به‌کلی از رویکرد پیشین فاصله می‌گیرد.
با این حال، کسب تابعیت ایتالیایی برای این افراد تنها در صورتی ممکن است که شرایط خاصی محقق شود، از جمله:
-
ارائه درخواست (یا دریافت وقت قبلی) پیش از ۲۷ مارس ۲۰۲۵ (بندهای a و a-bis)؛
-
شناسایی تابعیت بر اساس حکم دادگاه (بند b)؛
-
وجود والد یا پدربزرگ/مادربزرگی که تنها تابعیت ایتالیایی داشته باشد (بند c)؛
-
اقامت قانونی والد ایتالیایی در ایتالیا به مدت حداقل دو سال پیش از تولد یا فرزندخواندگی (بند d).
۲. تابعیت برای افراد زیر سن قانونی بر اساس قانون
اصلاحات جدید، سازوکار نوینی را برای اعطای تابعیت به فرزندان خردسال والدین ایتالیایی (با تابعیت ذاتی) فراهم می‌سازد. طبق مفاد ماده ۴، بندهای ۱-مکرر و ۱-ثالث قانون ۹۱/۱۹۹۲، فرزند خردسال متولد خارج از ایتالیا می‌تواند تابعیت ایتالیایی کسب کند، مشروط بر آنکه:
-
یکی از والدین دارای تابعیت ذاتی ایتالیایی باشد (نه از طریق ازدواج یا طبیعی شدن)؛
-
فرزند، پس از اعلام اراده والدین، به‌مدت دست‌کم دو سال به‌طور پیوسته در ایتالیا اقامت داشته باشد؛ یا
-
اعلام اراده برای اعطای تابعیت، ظرف یک سال از تولد یا از زمان شناسایی نسب صورت گیرد.
برای فرزندان والدینی که تابعیت آنان طبق بندهای a، a-bis و b از ماده ۳-مکرر شناخته شده، تا تاریخ ۳۱ مه ۲۰۲۶ فرصت ارائه اعلام اراده وجود دارد؛ حتی اگر در این فاصله به سن قانونی برسند، می‌توانند مستقیماً این اقدام را انجام دهند.
در این فرآیند، پرداخت مبلغ ۲۵۰ یورو به عنوان هزینه دولتی الزامی است.
۳. تغییر در شرایط تابعیت از طریق اقامت و کاهش مدت اقامت مورد نیاز
برای اتباع خارجی که پدر، مادر یا یکی از اجداد آن‌ها تابعیت ایتالیایی ذاتی دارند، مدت اقامت قانونی مورد نیاز برای تقاضای تابعیت به دو سال کاهش یافته است (پیش‌تر سه سال بود). این در حالی است که برای خارجیان متولد در ایتالیا، شرط سه سال اقامت همچنان باقی است.
۴. محدودیت در انتقال خودکار تابعیت از طریق هم‌زیستی با والد
از تاریخ ۲۴ مه ۲۰۲۵، فرزندان والدینی که تابعیت را به‌تازگی کسب یا بازگردانده‌اند، تنها در صورتی می‌توانند به‌طور خودکار تابعیت ایتالیایی دریافت کنند که دست‌کم دو سال پیش از آن در ایتالیا اقامت مداوم و قانونی داشته باشند. اگر کودک زیر دو سال باشد، باید از بدو تولد در ایتالیا اقامت داشته باشد.
همچنین، باید هم‌زیستی واقعی کودک با والد در تاریخ کسب تابعیت نیز احراز شود.
۵. بازگشایی مهلت‌های بازیابی تابعیت برای شهروندان سابق
سرانجام، ماده ۱۷ قانون ۹۱/۱۹۹۲ اصلاح شده و به شهروندان سابق ایتالیایی که پیش از ۱۵ اوت ۱۹۹۲ تابعیت خود را از دست داده‌اند (مثلاً به‌واسطه طبیعی شدن در کشور دیگر یا درخواست ترک تابعیت)، اجازه داده شده که تابعیت خود را بازپس گیرند؛ مشروط بر اینکه در ایتالیا متولد شده یا دست‌کم دو سال در این کشور اقامت داشته باشند.
درخواست‌ها برای بازیابی تابعیت می‌توانند از ۱ ژوئیه ۲۰۲۵ تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۷ ارائه شوند. افرادی که تابعیت را بعد از ۱۶ اوت ۱۹۹۲ از دست داده‌اند، مشمول این مقررات نیستند.
نتیجه‌گیری
اصلاحات ماه مه ۲۰۲۵، تغییری اساسی در سیاست‌های تابعیتی ایتالیا ایجاد می‌کند. دیگر تابعیت بر مبنای صرفاً رابطه خونی به‌طور خودکار منتقل نمی‌شود، بلکه بر پیوند واقعی با کشور تأکید می‌شود. انتظار می‌رود این رویکرد، باعث افزایش درخواست‌های قضایی یا مسیرهای تابعیت از طریق طبیعی شدن شود.
در این دوره گذار، همکاری نزدیک بین شهرداری‌ها، استان‌داری‌ها و کنسولگری‌ها و همچنین اطلاع‌رسانی شفاف به جوامع ایتالیایی در خارج، امری حیاتی خواهد بود.
وکیل فابیو لوسربو
متخصص در حقوق مهاجرت و تابعیت
www.avvocatofabioloscerbo.it
