متقاضیان بازداشت‌شده‌ی حمایت بین‌المللی: میان تعلیق مهلت‌ها، رویه‌ی تسریع‌شده و تفسیر دوگانه از وضعیت پناهجو
نویسنده: وکیل فابیو لوسربو
شعبه‌ی اول دیوان عالی ایتالیا در تاریخ ۱۶ دسامبر ۲۰۲۴ با صدور دو رأی به شماره‌های ۳۲۷۶۳ و ۳۲۷۶۷، بار دیگر به یکی از مسائل مهم در حقوق پناهندگی پرداخت: اینکه در صورت ارائه‌ی درخواست حمایت بین‌المللی توسط فردی که در بازداشت به سر می‌برد، ادامه‌ی بازداشت چه شرایطی دارد و تا چه زمانی قانونی است.
این دو رأی در ادامه‌ی رأی شماره‌ی ۲۱۲/۲۰۲۳ صادره از دیوان قانون اساسی ایتالیا صادر شده‌اند، اما فراتر رفته‌اند و با تحلیل نظام‌مند، به تعریف دوگانه‌ی «وضعیت متقاضی پناهندگی»، مهلت‌های رویه‌ی تسریع‌شده و مشروعیت اقدامات بازداشت پرداخته‌اند.
۱. مشروعیت تعلیق مهلت‌های بازداشت
در رأی شماره ۳۲۷۶۳/۲۰۲۴، دیوان به تفسیر بند ۵ ماده‌ی ۶ از فرمان تقنینی شماره‌ی ۱۴۲/۲۰۱۵ می‌پردازد که تصریح دارد اگر یک تبعه‌ی خارجی در زمان بازداشت درخواست حمایت بین‌المللی ارائه کند، مهلت قانونی بازداشت او به حالت تعلیق درمی‌آید.
دیوان تصریح می‌کند که این تعلیق، عنوان قانونی بازداشت را از بین نمی‌برد. بلکه بازداشت قبلی که توسط قاضی صلح تأیید شده، همچنان معتبر است. برای تأیید این امر، دیوان به ماده‌ی ۳۰۴ قانون آیین دادرسی کیفری ایتالیا استناد می‌کند که در برخی موارد، تعلیق مهلت بازداشت موقت را بدون از بین رفتن مشروعیت آن می‌پذیرد.
بنابراین، تا زمانی که ثبت رسمی درخواست انجام نشده باشد و دستور بازداشت جدید صادر نشده باشد، عنوان قانونی بازداشت همچنان بر اساس تصمیم اولیه‌ی قاضی معتبر باقی می‌ماند، مشروط بر آن‌که دستور جدید ظرف ۴۸ ساعت صادر شده و ظرف ۴۸ ساعت دیگر توسط قاضی تأیید شود.
۲. تمایز میان متقاضی اولیه و ثانویه پناهندگی
دیوان، میان متقاضی اولیه پناهندگی (که در حالت آزادی درخواست می‌دهد) و متقاضی ثانویه (که در زمان بازداشت درخواست می‌دهد) تمایز قائل می‌شود.
این تمایز نه‌تنها رویه‌ای، بلکه ماهوی نیز هست: برای متقاضی بازداشت‌شده، بند ۳ ماده‌ی ۸ از دستورالعمل ۲۰۱۳/۳۳ اتحادیه اروپا به دولت اجازه می‌دهد اگر دلایل معقولی وجود داشته باشد که درخواست صرفاً با هدف جلوگیری از اجرای حکم اخراج ارائه شده است، بازداشت را ادامه دهد.
دیوان تأکید می‌کند که می‌توان دو نوع وضعیت برای متقاضی پناهندگی قائل شد:
-
وضعیت ماهوی (یعنی فردی که اراده‌ی خود برای درخواست حمایت را ابراز کرده)،
-
وضعیت رسمی (یعنی کسی که درخواستش به طور رسمی توسط مقام صالح ثبت شده است).
دیوان هشدار می‌دهد که این دو وضعیت باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن یکی شوند، همان‌طور که در ماده‌ی ۲۶ بند ۲ مکرر از فرمان تقنینی شماره‌ی ۲۵/۲۰۰۸ تصریح شده است.
۳. رویه‌ی تسریع‌شده: مهلت‌های غیرالزام‌آور و لزوم حمایت مؤثر
در رأی شماره ۳۲۷۶۷/۲۰۲۴، دیوان تأکید می‌کند که مهلت‌های تعیین‌شده در ماده‌ی ۲۸ مکرر از فرمان تقنینی ۲۵/۲۰۰۸ (هفت روز برای مصاحبه و دو روز برای تصمیم‌گیری) الزام‌آور نیستند. بنابراین، اگر از این مهلت‌ها عبور شود، بازداشت به‌طور خودکار خاتمه نمی‌یابد، بلکه روند رسیدگی به وضعیت عادی بازمی‌گردد و در نتیجه مهلت کامل برای طرح دعوا و تعلیق خودکار اثر اخراج احیا می‌شود.
با این حال، دیوان تأکید می‌کند که عبور از مهلت‌ها بی‌اهمیت نیست: اگر این امر ناشی از سهل‌انگاری یا سکوت غیرقابل توجیه اداره باشد، می‌تواند مورد نظارت قضایی قرار گیرد.
همچنین دیوان تأکید دارد که عدم اطلاع‌رسانی به فرد بازداشت‌شده در خصوص عبور از مهلت‌ها، به‌خودی‌خود منجر به بی‌اعتباری بازداشت نمی‌شود، چراکه این شرط صراحتاً در قانون نیامده است (ماده‌ی ۲۷ بند ۳ از فرمان ۲۵/۲۰۰۸).
۴. نتیجه‌گیری
این دو رأی تلاش دارند تا میان حق فرد برای دریافت حمایت بین‌المللی، تضمین رسیدگی قضایی مؤثر و حق دولت در جلوگیری از سوء‌استفاده از نظام پناهندگی تعادل ایجاد کنند.
از یک‌سو، بر ضرورت دقت و سرعت در رسیدگی اداری تأکید می‌شود، و از سوی دیگر، حقوق فردی و آزادی شخصی در چارچوبی قانونی و قضایی محفوظ می‌ماند.
در نهایت، این تصمیم‌ها حاوی پیامی غیرمستقیم به نهادهای اداری نیز هستند: ثبت رسمی درخواست نباید به تعویق بیفتد، تا فرد پناهجو در وضعیت حقوقی مبهم گرفتار نماند، وضعیتی که ممکن است هم به آزادی او و هم به حقوق تضمین‌شده‌اش آسیب وارد کند.
وکیل فابیو لوسربو
وکیل دادگستری در بولونیا – متخصص حقوق مهاجرت
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر